Vallen het hoger en universitair onderwijs in Vlaanderen ook onder de Onderwijstaalwet van 1963?
Nee, de Onderwijstaalwet regelt alleen het taalgebruik in het basis- en secundair onderwijs. Het taalgebruik voor de Vlaamse hogescholen en universiteiten is opgenomen in het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (Bolognadecreet). Dat decreet past het hoger onderwijs in de Vlaamse Gemeenschap aan aan de nieuwe bachelor-masterstructuur (BaMa). Het decreet gaat uit van het principe dat de onderwijstaal aan de Vlaamse universiteiten en hogescholen Nederlands is, maar laat ruimte voor andere talen.
De taalregeling in het nieuwe decreet is in werking getreden in het academiejaar 2004-2005.Tot zolang werd het taalgebruik geregeld door twee aparte decreten: het Hogescholendecreet en het Universiteitsdecreet.
Ik woon in een gemeente van het homogeen Nederlandse taalgebied. Mag ik mijn kinderen naar een Franstalige basisschool in Brussel of in het Franse taalgebied sturen?
Dat mag inderdaad. Woont u in Vlaanderen, dan kunt u uw kind naar een Franstalige school in het Franse taalgebied sturen. Voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest is er een specifieke regeling. Wie in dat gebied woont, kiest vrij de onderwijstaal van zijn kind. U kiest dus zelf of u uw kind naar een Nederlandstalige of een Franstalige school stuurt.
Woont u niet in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, dan kan uw kind wel in een Brusselse school worden opgenomen, maar dan moet het onderwijs volgen in de taal van de streek waar het vandaan komt. Een kind uit Vlaams-Brabant moet in Brussel naar een Nederlandstalige school gaan. Alleen als u in een taalverklaring vermeldt dat de moedertaal of de gebruikelijke taal van het kind de andere landstaal is (in dit geval dus het Frans), mag uw kind onderwijs in die andere taal volgen. Het kan ook zijn dat uw kind vroeger al in het Frans zijn onderwijs heeft genoten. Dan moet de directeur van de vorige school dat bevestigen in een taalgetuigschrift. De Taalinspectie ziet erop toe dat de leerling wel voldoet aan de voorwaarden om zich in te schrijven in een school in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.
Kan een vrije school via het schoolreglement het gebruik van het Frans op de speelplaats en in de lessen verbieden of valt dit onder de grondwettelijke vrijheid van taalgebruik?
De taalwetgeving in het onderwijs bepaalt uitsluitend in welke taal of talen er les wordt gegeven. Dat wil niet zeggen dat voor het overige het taalgebruik vrij is. Voor welbepaalde aangelegenheden zijn de scholen ook onderworpen aan de Taalwet Bestuurszaken. Die wet zegt dat de taalregels in bestuurszaken ook gelden voor “de administratieve handelingen van de schooloverheden”.
De wettelijke regels bepalen niets over het taalgebruik van de leerlingen in de lessen en op de speelplaats. Nochtans zijn er scholen in de Vlaamse Gemeenschap die in het schoolreglement opnemen dat er binnen de schoolmuren Nederlands wordt gepraat. Deze “taalclausule” is verenigbaar met de grondwettelijke taalvrijheid.
Die grondwettelijke taalvrijheid laat toe dat particulieren onderling bepalen welke taal ze gebruiken in hun onderlinge betrekkingen. Ze kunnen zich met andere woorden onderling verbinden om in welbepaalde situaties Nederlands te gebruiken. Een schoolreglement kan worden beschouwd als een “contract” waarin de ouders en de school hun onderlinge rechten en verplichtingen vastleggen. Een clausule die zegt dat de voertaal in de school het Nederlands is kan daardoor door de beugel. (Opgelet: de situatie wordt iets genuanceerder als er in het reglement ook sancties worden verbonden aan de niet-naleving van deze clausule. In dat geval neemt u best eerst contact op met het steunpunt)
Ik ben directeur van een Nederlandstalige basisschool waar er nogal wat leerlingen anderstalige ouders hebben. Zijn er taalvoorschriften in verband met de documenten, bestemd voor de ouders, die aan de kinderen worden meegegeven? Mogen brieven aan ouders bv. vertaald worden?
De taalwetgeving in het onderwijs bepaalt uitsluitend in welke taal of talen er les wordt gegeven. Dat wil niet zeggen dat voor het overige het taalgebruik vrij is. Voor welbepaalde aangelegenheden zijn de scholen ook onderworpen aan de Taalwet Bestuurszaken. Die wet zegt dat de taalregels in bestuurszaken ook gelden voor “de administratieve handelingen van de schooloverheden”, zoals brieven van de directie of de leerkrachten die gericht zijn aan de ouders van leerlingen. Concreet wil dat zeggen dat brieven van een directie van een Nederlandstalige school (ook in Brussel) in beginsel uitsluitend in het Nederlands moeten worden gesteld.
Ondanks deze strenge wettelijke verplichting staan de toezichtsinstanties toch toe dat in uitzonderlijke gevallen in beperkte mate een andere taal gebruikt wordt naast het Nederlands. Onder meer in het geval dat het gebruik van een vreemde taal integratiebevorderend kan werken, kan worden toegestaan dat de schooldirectie bij een Nederlandstalige brief een vertaling bijvoegt (bij de anderstalige versie wordt vermeld dat het om een vertaling gaat). Er kan echter niet worden gegarandeerd dat, wanneer er een klacht zou worden ingediend, de VCT hierin geen graten zou zien. Vooraleer een overheid of schooldirectie een vreemde taal gebruikt, verdient het dan ook steeds aanbeveling om hierover contact op te nemen met de VCT of het steunpunt.